Problemy o podłożu sercowo-naczyniowym są niezwykle często wynikiem zaburzeń gospodarki lipidowej. Zmiana dotychczasowego trybu życia i zdrowe odżywianie to w niektórych przypadkach zbyt mało. W przypadku zaawansowanych postaci schorzeń zaleca się stosowanie środków farmakologicznych jak np. fibraty.
Czym są fibraty i jak działają?
Mianem fibratów określa się leki stanowiące agonistów receptorów aktywowanych przez proliferatory peroksysomów typu alfa tzw. PPAR-α. Ich działanie przyczynia się do zmniejszenia podwyższonego stężenia trójglicerydów i zwiększenia poziomu cholesterolu HDL (tzw. dobrego cholesterolu). Dlatego też fibraty są rekomendowane przede wszystkim dla osób z problemami lipidowymi np. dyslipidemią, hipercholesterolemią czy hiperlipidemią mieszaną.
Działanie leków będących fibratami bazuje na pięciu głównych właściwościach:
- intensyfikują lipolizę wskutek wzrostu aktywności lipazy lipoproteinowej i zmniejszają produkcję apoproteiny C III
- powodują nasilenie beta-oksydacji kwasów tłuszczowych w wątrobie, co powoduje spadek obniżenie stężenia substratów do produkcji trójglicerydów
- prowadzą do wzmożenia redukcji cząsteczek cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu)
- ograniczają produkcję lipoprotein o bogatej zawartości trójglicerydów
- wzmagają produkcję cholesterolu HDL i transport cholesterolu z tkanek obwodowych
Do grona fibratów zalicza się takie związki jak bezafibrat, cyprofibrat, fenofibrat, gemfibrozyl i klofibrat.
Fibraty — działania niepożądane i przeciwwskazania
Choć fibraty okazują się wartościowym środkiem farmakologicznym w walce z nadmiernym poziomem cholesterolu i trójglicerydów, to jednak nie stanowią rozwiązania dla wszystkich pacjentów. Osoby borykające się z poważnymi chorobami nerek, kamicą żółciową i rozmaitymi schorzeniami wątroby nie mogą wykorzystywać fibratów. Ponadto są to leki, które nie są wskazane dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Fibraty nie są też preparatami pozbawionymi wad. Ich stosowanie może, choć niezwykle rzadko, powodować występowanie mniej lub bardziej niebezpiecznych objawów niepożądanych. W większości przypadków są to rozmaite miopatie, które prowadzą do występowania mimowolnych skurczów i dolegliwości bólowych w obrębie łydek. Ponadto specjaliści wskazują, że leczenie fibratami może powodować inne skutki uboczne:
- wzmożenie tendencji do wypadania włosów
- nadmierny wzrost poziomu kreatyniny i enzymów wątrobowych
- obniżenie popędu płciowego i pogorszenie sprawności seksualnej
- rozmaite zaburzenia o podłożu żołądkowo-jelitowym np. biegunki, nudności, wymioty, zaparcia, wzdęcia
Warto jednak podkreślić, że powyższe objawy są rzadko odnotowywane.
Fibraty a inne leki
Istotną informacją jest fakt, że terapia za pomocą fibratów może okazać się niestosowna w przypadku stosowania innych środków farmakologicznych. Osoby w trakcie leczenia cukrzycy są bowiem narażone na zwiększone ryzyko występowania hipoglikemii. Z kolei pacjenci stosujący antykoagulanty (tj. leki przeciwzakrzepowe) mogą wykazywać wzmożoną tendencję do krwawień, co wynika z tego, iż fibraty prowadzą do wyraźnego wydłużenia czasu protrombinowego.
Fibraty a statyny
Czy fibraty należy traktować jako alternatywę dla preparatów będących statynami? Przede wszystkim połączenie tych leków zwiększa ryzyko potencjalnego występowania wspomnianej miopatii i problemów wątrobowych. Jednak w niektórych przypadkach skojarzona terapia fibratami i statynami (np. atorwastatyny z fenofibratem) okazuje się bezpieczne, co może okazać się wartościowe pod kątem walki z uciążliwymi problemami lipidowymi.
Bibliografia
- Chruściel P., Banach M. „Fenofibrat – miejsce we współczesnej farmakoterapii” Formu Medycyny Rodzinnej 2015 9(4): 297-310.
- Włocha M., Grzymisławski M. „Hiperlipidemie wtórne – patogeneza i leczenie” Formu Zaburzeń Metabolicznych 2016 7(2): 60-78.
