Hipercholesterolemia to stan charakteryzujący się przekroczeniem normy w zakresie stężenia cholesterolu. Istnieje wiele przyczyn prowadzących do tego problemu – jedną z nich jest nieprawidłowe odżywianie. Jakie produkty należy wykluczyć z diety w przypadku podwyższonego cholesterolu?
Co to jest cholesterol?
Mianem cholesterolu określa się lipid, który jest produkowany w organizmie człowieka w wątrobie. Jego funkcja dla człowieka jest szeroka i kompleksowa, np. stanowi niezbędny komponent w procesie endogennej synrezy witaminy D3 z udziałem promieniowania słonecznego, uczestniczy w produkcji niektórych związków hormonalnych, oddziałuje na trawienie związków tłuszczowych. Wyróżnia się dwie frakcje cholesterolu:
- zły cholesterol LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości),
- dobry cholesterol HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości).
Jaka jest norma cholesterolu?
Ludzki organizm jest w stanie pokryć blisko 80% zapotrzebowania na cholesterol – pozostała część zostaje dostarczona wraz z codzienną dietą, która odgrywa najistotniejszą rolę w kontekście utrzymania prawidłowej normy cholesterolu. Cholesterol całkowity to nic innego jak suma zawartości frakcji HDL, LDL i triglicerydów. O normie mowa wówczas, gdy podczas badania krwi wynik wynosi mniej niż 200 mg/dl (5,2 mmol/l). Podwyższony cholesterol to stan, który odnosi się do wyniku od 200 do 250 mg/dl (5,2 – 6,5 mmol/l) – hipercholesterolemia to przeważnie problem, w którym badanie lipidogramu pokazuje wartość całkowitego cholesterolu przekraczającą 250 mg/dl (> 6,5 mmol/l).
Dieta antycholesterolowa – czego nie jeść przy wysokim poziomie cholesterolu?
Jednym z głównych sposobów na walkę z nadmiernym cholesterolem jest zmiana stylu życia, co przede wszystkim dotyczy codziennej diety. Jak zostało wspomniane – około 20% cholesterolu jest dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem, a nieodpowiednie produkty spożywcze mogą przyczynić się do zaburzenia optymalnej równowagi między poziomem HDL, LDL i triglicerydami.
Co należy ograniczyć w diecie, mając problem z wysokim cholesterolem? W pierwszej kolejności poleca się zredukować lub całkowicie wyeliminować tłuszcze pochodzenia zwierzęcego – wedle zaleceń jednorazowa porcja nie powinna przekraczać 100 g, a częstotliwość spożycia ograniczona do 3 porcji w tygodniu. Oprócz zmniejszenia ilości czerwonego mięsa, wędlin i rozmaitych wyrobów (np. pasztety, konserwy) należy odstawić tłuszcze odzwierzęce (smalec, słonina), tłusty nabiał oraz zrezygnować z wszelkich słodkości, które zawierają utwardzone tłuszcze (np. ciasta, wypieki, słodycze) lub duże ilości cukru (np. słodzone dżemy i konfitury). Równie niekorzystny dla cholesterolu jest alkohol.
Jakie produkty spożywcze powinny znaleźć się w diecie antycholesterolowej?
- Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega z np. orzechów, nasion lnu, ziaren słonecznika, awokado czy oliwy z oliwek.
- Tłuste ryby morskie np. makrela, szprot, łosoś oraz owoce morza.
- Artykuły spożywcze bogate w błonnik np. pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, ciemne makarony, rośliny strączkowe.
- Chudy nabiał i mięso, które są źródłem cennego białka.
- Owoce i warzywa zawierające witaminy o właściwościach przeciwutleniających np. papryka, cytrusy, pietruszka, dynia.
Duże znaczenie w zakresie żywienia wspierające walkę z cholesterolem jest sposób przygotowywania potraw. Smażenie na głębokim tłuszczu, duszenie po uprzednim obsmażeniu oraz grillowanie należy zamienić na obróbkę termiczną w formie gotowania i pieczenia w folii.
Bibliografia:
- Użarowska M., Surman M., Janik M. „Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i udział w patogenezie wybranych schorzeń.” Kosmos 2018, 67(2): 375-390.
- Cichosz G., Czeczot H. „Kwasy tłuszczowe izomerii trans w diecie człowieka.” Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2012, 45(2): 181-190.
- Siri-Tarino PW. „Effects of diet on high-density lipoprotein cholesterol.” Current Atherosclerosis Reports 2011, 13(6): 453-460.
- Drzymała-Czyż S., et al. „Zmiany profilu lipidowego osocza krwi pod wpływem krótkotrwałej modyfikacji żywieniowej – dieta wegańska.” Przeglą Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2008, 4: 299-304.
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol
