Statyny to leki hipolipemiczne – preparaty przyczyniające się do obniżenia i utrzymania prawidłowego stężenia lipidów we krwi. Farmakoterapia statynami jest rekomendowana w głównej mierze pacjentom z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz z podejrzeniem niektórych chorób układu krążenia np. miażdżycy naczyń. Leczenie przy użyciu statyn musi przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza prowadzącego. Co grozi po samodzielnym odstawieniu leków statynowych?
Dlaczego nie można samemu odstawić statyn?
Mechanizm działania statyn bazuje na ograniczeniu endogennej syntezy cholesteroli. Statyny to leki zmniejszające aktywność enzymu HMG-CoA, który jest jednym z głównych komponentów w procesie produkcji cholesterolu. Oddziaływanie na biosyntezę cholesterolu w wątrobie pozwala statynom na kontrolę stężenia poszczególnych frakcji i elementów lipidogramu. Druga istotna właściwość wynikająca z leczenia statynami jest tzw. efekt plejotropowy. Użycie statyn przyczynia się do usprawnienia funkcji śródbłonka naczyń krwionośnych, a także ogranicza rozwój blaszki miażdżycowej. Jest to możliwe m.in. wskutek nasilenia syntezy tlenku azotu (NO), osłabienia produkcji tromboksanu czy ograniczeniu wytwarzania białka C-reaktywnego.
Właściwości statyn wyzwalają w organizmie istotne zmiany w kontekście funkcjonowania metabolizmu, co daje pacjentowi odczuwalne efekty w krótkim czasie. Dlatego też odstawienie farmakoterapii statynami powinno przebiegać pod kontrolą. Specjalista przeważnie rekomenduje stopniowe zmniejszanie dawki preparatu, przy równoczesnej obserwacji stanu zdrowia pacjenta i zachowania organizmu. Ryzyko wynikające z nagłego odstawienia statyn tkwi w ich działaniu. Brak efektów plejotropowego i hipolipomizującego sprawia, że dochodzi do wzrostu ryzyka występowania niebezpieczeństw w formie zakrzepów, zatorów, udarów mózgu, miażdżycy naczyń czy choroby niedokrwiennej.
Statyny – wskazania i przeciwwskazania
Statyny to przede wszystkim leki wykorzystywane w farmakoterapii chorób serca i układu krążenia. Leczenie statynami jest rekomendowane dla osób borykających się z różnymi formami hiperlipidemii lub schorzeń o charakterze sercowo-naczyniowym np. miażdżycy, niewydolności serca i ryzyka zawału, udaru niedokrwiennego mózgu, choroby zakrzepowo-zatorowej. Stosowanie statyn jest niewskazane u kobiet w ciąży i karmiących piersią, a także u pacjentów z chorobami nerek lub zaburzeniami pracy wątroby.
Leczenie farmakologiczne przy pomocy statyn warto połączyć ze stosowaniem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, co może okazać się wyjątkowo pomocne dla normalizacji poziomu trójglicerydów. Statyn nie poleca się łączyć z takimi lekami jak:
- fibraty,
- cyklosporyna,
- antykoagulanty,
- leki przeciwgrzybicze,
- antybiotyki makrolidowe,
- niektóre preparaty antywirusowe.
Ponadto podczas leczenia statynami należy zrezygnować z użycia preparatów z zielem dziurawca zwyczajnego oraz poleca się unikać spożycia grejpfruta – zarówno w formie świeżych owoców, jak i soku.
Skutki uboczne użycia statyn
Choć leczenie statynami jest przeważnie dobrze tolerowane przez chorych, to w trakcie farmakoterapii mogą występować różnego rodzaju działania niepożądane. Na główny plan wychodzą bóle mięśni, które w przypadku większych dawek mogą przeobrazić się w formę miopatii lub trwałego uszkodzenia tkanki mięśniowej (tzw. rabdomioliza). Innymi skutkami ubocznymi leczenia farmakologicznego przy pomocy statyn są ogólne uczucie osłabienia, bóle i zawroty głowy, naprzemienne nudności i zaparcia oraz bóle brzucha.
Bibliografia:
- Bogdański P., Pupek-Musialik D. „Statyny – standard terapii XXI wieku. Jak wybrać optymalną dawkę?.” Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, 1(3): 131-140.
- Kozłowski D. „Statyny w praktyce klinicznej – komu? Jaka?.” Folia Cardiologica 2010, 5(4): 196-205.
- Stancu C., Sima A. „Statins: mechanism of action and effetcst.” Journal of Cellular nad Molecular Medicine 2001, 5(4): 378-387.
