Skuteczna farmakoterapia hipercholesterolemii opiera się na stosowaniu statyn. Choć leki z tej kategorii są wyjątkowo efektywne dla pacjentów, to niestety stanowią przyczynę mniej bądź bardziej intensywnych dolegliwości bólowych mięśni. Dlaczego statyny powodują ból mięśni? Jak warto zminimalizować ryzyko występowania tej przypadłości?
Problemy mięśniowe po statynach – przyczyny
SAMS (statins-associated muscle symptoms), czyli dolegliwości mięśniowe związane ze stosowaniem leków statynowych są jednym z głównych powodów rezygnacji z tej formy farmakoterapii. Mięśniowe skutki uboczne wynikające z leczenia statynami przejawiają się na różne sposoby:
- mialgia – ból mięśni
- miopatia – zespół objawów związanych z uszkodzenie tkanki mięśniowej m.in. ból, tkliwość, spadek siły mięśniowej, mimowolne skurcze
- rabdomioliza – rozpad tkanki mięśniowej, któremu towarzyszą liczne dolegliwości m.in. wymioty, gorączka, ogólne osłabienie organizmu, obrzęk czy problemy ze świadomością
Choć statyny są używane od kilkudziesięciu lat w leczeniu hipercholesterolemii, to wciąż nie poznano dokładnej przyczyny występowania SAMS. Zdaniem niektórych specjalistów problem dolegliwości dotyczących mięśni jest uwarunkowany niedoborem koenzymu Q10 – statyny mogą powodować obniżenie jego stężenia, co w konsekwencji sprzyja upośledzeniem pracy mitochondriów, zmniejszeniem ilości produkowanego ATP, a koniec końców bólem mięśniowym. To jednak wyłącznie teoria, która nie została potwierdzona.
Jak przeciwdziałać bólom mięśniowym po statynach?
Wielu pacjentów decyduje się na całkowitą rezygnację z dalszego leczenia statynami pomimo dużej skuteczności tych środków w walce z hipercholesterolemią. Specjaliści rekomendują przerywaną farmakoterapię – gdy pojawią się dolegliwości bólowe i nastąpi wzrost stężenia kinazy kreatynowej, to wówczas należy odstawić leki na mniej więcej 6 tygodni. Wówczas trzeba poczekać do unormowania stanu chorego, a następnie zastosować mniejszą dawkę statyn.
Innym przykładem może być zastosowanie leków złożonych tj. połączenia niewielkiej dawki statyn z innym i równie skutecznym środkiem farmakologicznym, którego działanie nie ma niekorzystnego wpływu na stan mięśni. Przykładem może być ezetymib powodujący ograniczenie wchłaniania cholesterolu i steroli roślinnych z jelit. Lek ten występuje w połączeniu z atorwastatyną (Atozet, Mizetam, Zentasta) lub rozuwastatyną (Coroswera, Ezehron Duo, Rosulip Plus, Rozesta, Suvardio Plus). Alternatywą jest zastosowanie preparatu zawierającego wyłącze ezetymib (np. Etibax, Ezen czy Lipegis).
Kolejnym sposobem jest zastąpienie statyn ludzkim przeciwciałem monoklonalnym klasy IgG czyli inhibitorami PCSK9 (np. ewolokumab). Leki zapobiegają wiązaniu się PCSK9 (konwertazy białkowej keksyny/subtylizyny typu 9) z receptorami dla cholesterolu LDL, które występują w hepatocytach. Inhibitory PCSK9 przeciwdziałają niszczeniu tych receptorów, co przyczynia się do redukcji stężenia LDL w surowicy krwi i wykazuje działanie hipolipemizujące.
Naturalną metodą zastąpienia statyn jest sięgnięcie po ekstrakt z fermentowanego czerwonego ryżu, czyli monakolinę K. Choć budowa chemiczna monakoliny K jest niemalże identyczna jak lowastatyny, to wyciąg z czerwonego ryżu nie niesie za sobą ryzyka występowania bólu mięśni oraz nie powoduje nasilenia już występujących postatynowych dolegliwości bólowych. Niemniej jednak działanie hipolipemizujące monakoliny K nie jest aż silne jak wyżej wymienionych środków farmakologicznych – w związku z tym poleca się ją wykorzystać u pacjentów z niewielką hipercholesterolemią.
Bibliografia:
- Starzyk K., Wożakowska-Kapłon B. „Objawy mięśniowe w przebiegu stosowania statyn – fakty, mity, rzeczywistość i stanowiska ekspertów.” Folia Cardiologica 2015, 10(5): 354-360.
- Janikowski K., Lelonek M. „Inhibitory PCSK9 – nowa terapia hipolipemizująca.” Folia Cardiologica 2015, 10(5): 178-182.
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4466
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=5239
- https://podyplomie.pl/medycyna/26215,bezbolesne-leczenie-statynami-algorytm-diagnostyki-i-leczenia-mialgii
- https://biotechnologia.pl/farmacja/bole-miesniowe-po-statynach,13818
- https://pulsmedycyny.pl/jaki-lek-zlecic-pacjentowi-ktory-nie-toleruje-statyn-z-powodu-bolu-miesni-933994
